Vị trí của tuyến tiền liệt
Tuyến tiền liệt là một cơ quan nhỏ, có kích thước tương đương một hạt óc chó, nằm ở vị trí đặc biệt trong cơ thể nam giới. Tuyến này nằm ngay phía dưới cổ bàng quang (hay còn gọi là bọng đái), tại nơi khởi đầu của niệu đạo – ống dẫn nước tiểu. Đồng thời, nó được bao quanh bởi niệu đạo và nằm trước trực tràng, giúp tạo thành một cấu trúc quan trọng trong hệ tiết niệu và sinh sản.
Ngoài chức năng hỗ trợ hệ tiết niệu, tuyến tiền liệt cũng đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh sản của nam giới. Kết hợp với các cơ quan khác như dương vật, túi tinh và tinh hoàn, tuyến tiền liệt tham gia vào quá trình sản xuất và vận chuyển tinh dịch – một yếu tố không thể thiếu để đảm bảo khả năng sinh sản.
Tuyến tiền liệt không chỉ đảm nhận vai trò sinh sản mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe tổng thể, bởi các chất tiết ra từ tuyến này chứa các yếu tố hỗ trợ chống vi khuẩn, giúp duy trì môi trường lành mạnh cho niệu đạo và hệ sinh sản.
Ung thư tuyến tiền liệt là gì?
Ung thư tuyến tiền liệt (tiếng Anh: prostate cancer) là một loại ung thư xuất phát từ các tế bào tuyến của tuyến tiền liệt, thường gặp ở nam giới lớn tuổi.
Dấu hiệu nhận biết ung thư tuyến tiền liệt
Trong giai đoạn đầu, ung thư tuyến tiền liệt thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể xuất hiện bao gồm: tiểu khó, tiểu ra máu, đau khi đi tiểu hoặc đau lưng. Đáng chú ý, khoảng 47% số người mắc bệnh này không có bất kỳ dấu hiệu nào.
Triệu chứng tại chỗ:
- Khó tiểu, tiểu ra máu hoặc nước tiểu có màu đỏ.
- Dòng nước tiểu yếu, ngắt quãng, hoặc phải rặn mạnh khi đi tiểu.
- Cảm giác tiểu không hết, tiểu nhỏ giọt.
- Đau vùng lưng dưới hoặc hông.
Triệu chứng toàn thân:
- Giảm cân không rõ nguyên nhân.
- Đau hoặc gãy xương, đặc biệt ở vùng xương chậu, xương sống hoặc xương sườn.
- Phù chân, đau chi dưới.
- Suy thận khi khối u xâm lấn niệu quản và hạch bạch huyết ở vùng sau phúc mạc.
Nguyên nhân gây ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tuyến tiền liệt hình thành do sự đột biến gen liên tiếp trong các tế bào tuyến tiền liệt, khiến chúng phát triển không kiểm soát. Tuy nhiên, cơ chế chính xác gây ra hiện tượng này vẫn chưa được làm rõ. Một số yếu tố như di truyền, chế độ dinh dưỡng và lối sống có thể đóng vai trò trong việc gia tăng nguy cơ mắc bệnh.
Những ai có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt?
Theo thống kê năm 2020, Việt Nam ghi nhận hơn 6.200 ca mắc mới và 2.600 ca tử vong do ung thư tuyến tiền liệt. Đây là một trong năm loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới, đứng sau ung thư gan, phổi, dạ dày và đại trực tràng. Tuy nhiên, vì giai đoạn đầu thường không có triệu chứng cụ thể, bệnh dễ bị nhầm lẫn với phì đại lành tính tuyến tiền liệt. Những nhóm đối tượng sau dễ mắc bệnh:
- Nam giới lớn tuổi: Tỷ lệ mắc tăng cao ở những người trên 50 tuổi, đặc biệt ở nhóm 60-90 tuổi.
- Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người từng mắc bệnh, nguy cơ mắc của các thành viên nam sẽ cao hơn.
- Môi trường làm việc nguy hiểm: Tiếp xúc với phóng xạ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều thịt đỏ, thực phẩm giàu chất béo động vật.
- Thừa cân, béo phì: Làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.
- Phì đại tuyến tiền liệt: Có thể là một yếu tố góp phần.
- Thắt ống dẫn tinh: Những người thực hiện thủ thuật này sau 20 năm có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Chẩn đoán Ung thư Tuyến Tiền liệt
1. Khám trực tràng bằng ngón tay:
Phương pháp này đơn giản, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, thường được sử dụng để phát hiện các dấu hiệu bất thường của ung thư tuyến tiền liệt. Do đa phần các khối u xuất hiện ở vùng ngoại vi tuyến tiền liệt, việc khám trực tràng bằng tay có thể mang lại giá trị bước đầu. Tuy nhiên, đây không phải là phương pháp tầm soát chính thức vì độ chính xác không cao. Để xác nhận chẩn đoán, cần kết hợp thêm xét nghiệm PSA và các biện pháp chẩn đoán khác.
2. Xét nghiệm PSA:
PSA (Prostate-Specific Antigen) là một kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt và được sử dụng như một chất chỉ dấu ung thư. Xét nghiệm PSA hỗ trợ:
- Tầm soát và phát hiện ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn sớm.
- Xác định giai đoạn và tiên lượng bệnh.
- Theo dõi sự phát triển của khối u trong tương lai.
Phương pháp này giúp phát hiện ung thư sớm và giảm tâm lý e ngại so với khám trực tràng. Nồng độ PSA càng cao, khả năng ung thư càng lớn. Tuy nhiên, PSA cũng có thể tăng trong các tình trạng không liên quan đến ung thư, như viêm tuyến tiền liệt hoặc phì đại tuyến tiền liệt, nên không được xem là phương pháp chẩn đoán đặc hiệu hoàn hảo. Để tránh điều trị không cần thiết, xét nghiệm PSA nên được thực hiện theo hướng dẫn dành cho nam giới trên 50 tuổi hoặc trên 45 tuổi nếu có người thân mắc ung thư tuyến tiền liệt.
3. Siêu âm:
Siêu âm là công cụ hỗ trợ đắc lực trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Một số kỹ thuật siêu âm bao gồm:
- Siêu âm trên xương mu: Phát hiện các dấu hiệu ở giai đoạn muộn, như tình trạng bàng quang bị chèn ép, thành bàng quang viêm dày, hoặc niệu quản giãn. Ngoài ra, có thể đánh giá kích thước tuyến tiền liệt và mức độ xâm lấn của khối u vào bàng quang hoặc hạch chậu. Tuy nhiên, độ rõ nét của hình ảnh thường bị hạn chế do đầu dò tần số thấp.
- Siêu âm qua trực tràng: Đây là phương pháp chính xác hơn nhờ sử dụng đầu dò tần số cao (5-7MHz), cho phép phát hiện các khối u nhỏ (2-4mm). Kỹ thuật này còn hỗ trợ sinh thiết nhờ có thiết bị định vị đi kèm.
4. Sinh thiết tuyến tiền liệt:
Sinh thiết là phương pháp quyết định để chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Dưới hướng dẫn của siêu âm qua trực tràng, sinh thiết mang lại độ chính xác cao, giúp đánh giá rõ giai đoạn bệnh và lên kế hoạch điều trị.
5. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác:
Ngoài siêu âm và PSA, một số kỹ thuật hiện đại hơn được áp dụng để xác định giai đoạn phát triển của ung thư, bao gồm:
- Xạ hình xương: Đánh giá di căn đến xương.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Xác định kích thước và mức độ xâm lấn của khối u.
- PET Scan: Phát hiện các khối u hoạt động cao hoặc di căn.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Đánh giá chi tiết cấu trúc các cơ quan xung quanh.
- X-quang xương và chụp thận thuốc tĩnh mạch: Hỗ trợ trong các trường hợp có nguy cơ di căn hoặc biến chứng.
Phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt
Ung thư tuyến tiền liệt thường tiến triển chậm, tuy nhiên vẫn có một số loại phát triển nhanh và dễ lây lan. Nhờ vào tốc độ chậm của phần lớn các ca bệnh, người bệnh thường có cơ hội điều trị kịp thời, với tỷ lệ sống sau 5 năm lên đến hơn 95%.
Quá trình điều trị sẽ được xây dựng dựa trên tình trạng bệnh và đặc điểm cá nhân của từng bệnh nhân, bao gồm các phương pháp điều trị tại chỗ, điều trị toàn thân và các biện pháp hỗ trợ giảm nhẹ:
Yếu tố ảnh hưởng đến kế hoạch điều trị:
- Độ tuổi và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.
- Mức độ nguy hiểm của bệnh, thể hiện qua nồng độ PSA, giai đoạn bệnh và điểm Gleason.
Các phương pháp điều trị cụ thể:
1. Phẫu thuật: Loại bỏ hoàn toàn tuyến tiền liệt, túi tinh, bóng ống dẫn tinh, và nạo hạch chậu. Phẫu thuật có thể thực hiện qua nội soi hoặc mổ mở, tùy theo phương pháp:
- Mổ qua đường sau xương mu (RRP).
- Mổ qua đường tầng sinh môn (PRP).
2. Điều trị bằng thuốc: Sử dụng các loại thuốc giúp ngăn chặn khối u phát triển, đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp ung thư giai đoạn muộn, đã di căn hoặc tái phát, khi không thể điều trị triệt căn. Một số thuốc nội tiết tố hoặc hormon cũng được áp dụng trong điều trị.
3. Xạ trị và các phương pháp khác:
- Chùm siêu âm cường độ cao qua đường trực tràng (HIFU).
- Phẫu thuật lạnh (Cryoablation).
- Xạ trị ngoài (EBRT).
- Đốt bằng chùm vi sóng (Microwave Ablation).
- Cắm kim nhiệt độ cao (Thermal Rods).
Theo dõi sau điều trị: Sau phẫu thuật hoặc xạ trị, bệnh nhân cần được kiểm tra thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu di căn. Đồng thời, cần tầm soát các bệnh lý khác như tiểu đường, rối loạn mỡ máu, cũng như kiểm tra và bổ sung vitamin D và canxi định kỳ.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA XUYÊN Á
› Địa chỉ: 42, Quốc lộ 22, Ấp Chợ, Xã Tân Phú Trung, Huyện Củ Chi, TP. HCM
› Hotline: 1800 9075
› Email: [email protected]
› Facebook: https://www.facebook.com/bvxuyena
› Website: https://bvxuyena.com.vn/
